شیرآلات صنعتی

تریم شیرآلات (Valve trim)

قطعات قابل تعویض داخل شیرآلات صنعتی که با جریان در تماس هستند مجموعاً تریم شیر یا valve trim نامیده می‌شوند. این قسمت‌ها شامل نشیمنگاه (valve seat)، دیسک یا مجرابند (disc)، گِلند (gland)، فاصله دهنده (spacer)، راهنما (guide)، بوشن (bushing)، فنرهای داخلی (internal springs) می‌باشند. بدنه شیر، بونت، پکینگ (packing) و… که با جریان تماس پیدا می‌کنند به عنوان تریم شناخته نمی‌شوند.

عملکرد تریم توسط دیسک و رابط نشیمنگاه و ارتباط موقعیت دیسک به نشیمنگاه مشخص می‌شود. به دلیل وجود تریم حرکات اولیه و کنترل جریان امکان‌پذیر است. در حرکت دورانی تریم، دیسک از پیش نشیمنگاه می‌لغزد تا تغییری در دهانه جریان ایجاد کند. در حرکت خطی، دیسک به صورت عمودی از نشیمنگاه فاصله گرفته و یک روزنه حلقوی ایجاد می‌کند.

ممکن است اجزای تریم از متریال‌های مختلفی ساخته شوند که این به دلیل ویژگی‌های متفاوتی است که باید برای مقاومت در برابر نیروها و شرایط مختلف نیاز است. بوشن‌ها و گِلندها تحت همان نیروها و شرایطی که دیسک و نشیمنگاه هستند قرار نخواهند گرفت. ویژگی جریان، ترکیبات شیمیایی، فشار، دما، سرعت جریان، شتاب و ویسکوزیته برخی از مهمترین ملاحظاتی هستند که باید در انتخاب متریال مناسب برای تریم در نظر گرفته شوند.
ممکن است متریال ساخت تریم با متریال ساخت بدنه یا بونت یکسان و یا متفاوت باشد.

دیسک و نشیمنگاه

دیسک قطعه‌ای است که بسته به موقعیت خود می‌تواند جریان را جاری، کم و یا قطع نماید. در شیر پلاگ و شیر توپی، دیسک را پلاگ (plug) و توپ (ball) می‌نامند. دیسک سومین مرز مهم فشار اولیه است. با بسته شدن شیر تمامی فشار سیستم در سر تا سر دیسک اعمال می‌شود و به همین دلیل دیسک از اجزایی است که با فشار در ارتباط است.
دیسک‌ها معمولاً فورج شده بوده و در برخی طرح‌ها سطح سختی دارند تا خواص سایشی خوبی ایجاد کنند. اکثر شیرآلات صنعتی بر اساس طراحی دیسک‌شان نام‌گذاری شده‌اند.

نشیمنگاه شیرآلات (Valve Seat)

نشیمنگاه یا حلقه‌های درزگیری، سطح نشیمنگاه را برای دیسک آماده می‌کنند. ممکن است شیر یک یا چند نشیمنگاه داشته باشد. در شیر کروی (globe valve) و شیر یک طرفه نوسانی (swing-check valve)، معمولاً یک نشیمنگاه وجود دارد که برای متوقف کردن جریان با استفاده از دیسک به نوعی حالت درزگیری (seal) را به وجود می‌آورد. در ساختار شیر کشویی یا شیر دروازه ای (gate valve) دو نشیمنگاه وجود دارد یکی در قسمت بالای شیر و دیگری در قسمت پایین آن. دیسک شیر کشویی دارای دو سطح نشیمنگاه است که با نشیمنگاه‌های شیر در تماس است و این باعث ایجاد seal شده که جریان را متوقف می‌کند.
برای بهبود مقاومت رینگ‌های آب‌بندی (درزبندی)، اغلب سطح با جوشکاری سخت شده و سپس سطح ارتباط رینگ آب‌بندی ماشینکاری می‌شود. پرداخت خوب سطح نشیمنگاه بسیار در آب‌بندی (sealing) خوب شیر در هنگام بسته شدن تاثیر دارد. رینگ‌های آب‌بندی (Seal rings) معمولاً جزء قطعاتی محسوب می‌شوند که در مرز مواجهه با فشار قرار دارند اما بدنه ضخامت دیواره کافی را برای تحمل فشار دارد و نیازی به کمک رینگ‌های آب‌بندی نخواهد داشت.

اِستِم یا ساقه شیرآلات (Valve Stem)

ساقه حرکت ضروری برای دیسک، پلاگ یا توپ (ball) را جهت باز و بسته کردن شیر ایجاد می‌کند و مسئول قرارگیری صحیح دیسک می‌باشد. ساقه از یک طرف به هندل یا هندویل (handwheel)، اکچویتور (عملگر) و یا اهرم و از طرف دیگر به دیسک متصل می‌باشد. در شیر کشویی (گیت ولو) و شیر کروی (گلوب ولو) برای باز یا بسته شدن شیر نیاز به حرکت خطی دیسک خواهد بود، در صورتیکه در شیر پروانه ای، پلاگ ولو و شیر توپی حرکت دیسک برای باز و بسته کردن شیر دورانی است.

ساقه معمولاً فورج شده است و از طریق اتصالات رزوه‌ای یا دیگر اتصالات به دیسک متصل می‌شود. برای جلوگیری از نشتی در ناحیه درزگیری شده پرداخت خوب سطح ساقه ضروری است. 5 نوع ساقه شیرآلات وجود دارد:

• استم بالا رونده با رزوه بیرونی و یوغ (Rising Stem)

در این نوع ساقه قسمت بیرونی آن رزوه شده و قسمتی که در داخل شیر قرار دارد صاف می‌باشد. رزوه‌های ساقه از طریق پکینگ (packing) از جریان جدا می‌شوند. در طراحی این نوع ساقه دو استایل متفاوت وجود دارد، در یکی هندویل به ساقه متصل است، بنابراین ساقه و هندویل با هم بالا می‌آیند. در حالت دیگر روکش رزوه شده باعث می‌شود تا ساقه درون هندویل حرکت کند. این نوع شیرآلات با O. S. یا Y نمایش داده می‌شوند که از متداول‌ترین طراحی‌ها برای NPS 2 و شیرآلات بزرگتر است.

• استم بالارونده با رزوه داخلی

قسمت رزوه شده استم داخل بدنه شیر بوده و پکینگ استم در طول قسمت صاف قرار دارد که در معرض هوای بیرون است. در این مورد، رزوه‌های استم در تماس با جریان جاری داخل شیر هستند. هنگام چرخش، استم و هندویل با هم به سمت بالا حرکت کرده و شیر را باز می‌کنند.

• استم غیر بالا رونده با رزوه داخلی

قسمت رزوه شده استم داخل شیر قرار دارد و به سمت بالا حرکت نمی‌کند. دیسک شیر در طول استم حرکت کرده و در صورت چرخش استم مانند یک مهره عمل می‌کند. رزوه‌های استم در معرض جریان بوده و در نتیجه به آن‌ها ضربه وارد می‌شود. به همین دلیل در مواقعی که فضا محدود است از این مدل استفاده می‌شود تا امکان حرکت خطی وجود داشته باشد و جریان باعث فرسایش یا خوردگی متریال استم نگردد.

• استم کشویی (Sliding Stem)

این نوع استم شیر نمی‌چرخد و برنمی‌گردد بلکه برای باز و بسته کردن شیر فقط به سمت داخل یا بیرون می‌غلتد. این نوع استم در شیرآلات دستی استفاده می‌شود که با استفاده از آن می‌توان به سرعت شیر را باز کرد. همچنین از آن در شیرهای کنترلی نیز استفاده می‌شود که توسط سیلندرهای هیدرولیک و پنوماتیک عمل می‌کنند.

• استم دوار (چرخشی)

این نوع استم معمولاً در شیر توپی (ball valve)، پلاگ ولو و شیر پروانه ای (Butterfly valve) مورد استفاده قرار می‌گیرد. حرکت یک چهارم چرخشی استم شیر را باز یا بسته می‌کند.

• پکینگ استم شیر

برای اینکه درزگیری مطمئنی بین استم و بونت وجود داشته باشد نیاز به یک گسکت خواهد بود. به این کار پکینگ می‌گویند و برای اجزای زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

o گلند فالوئر (Gland follower) روکشی است که توسط گلند، پکینگ را به stuffing box فشرده می‌کند.
o گلند نوعی بوشن است که پکینگ را به stuffing box فشرده می‌کند.
o Stuffing box، محفظه‌ای است که پکینگ درون آن فشرده می‌شود.
o پکینگ با متریال‌های مختلف مانند تفلون (Teflon)، مواد الاستومری و فیبری تولید می‌شود.
o نشیمنگاه عقب (backseat) در واقع نشیمنگاهی است که داخل بونت قرار دارد و به عنوان درزگیر بین استم و بونت قرار می‌گیرد و هنگامی که شیر باز است از ایجاد فشار سیستم علیه پکینگ شیر جلوگیری می‌کند. Backseat اغلب در شیر کشویی (gate valve) و شیر کروی (globe valve) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از موارد مهمی که بر طول عمر شیرآلات صنعتی تاثیر می‌گذارد آب‌بندی یا درزگیری شیر است. تقریباً تمامی شیرها مانند بال ولو، گلوب ولو (globe valve)، گیت ولو (gate valve)، پلاگ ولو (plug valve) و شیر پروانه‌ای (butterfly valve)، بر اساس نیروی اصطکاک و فرسایش مختص به خود آب‌بندی می‌شوند.

بنابراین بسته‌بندی شیرآلات باید به خوبی انجام شود تا به استم آسیب وارد نشده و نهایتاً منجربه هدر رفت سیال یا گاز نشود. اگر پکینگ شُل باشد، شیر دچار نشتی می‌شود و اگر خیلی سفت باشد بر روی حرکت استم تاثیر گذاشته و ممکن است به آن آسیب وارد کند.

یوغ و مهره یوغ

یوغ، بدنه شیر یا بونت را به مکانیزم محرک متصل می‌کند. مهره یوغ، مهره استم یا بوشن یوغ در قسمت بالایی آن قرار دارد و استم از داخل آن عبور می‌کند. یوغ معمولاً دارای دهانه‌ای است که به stuffing box، پیوندهای عملگر و غیره اجازه دسترسی می‌دهد. از نظر ساختاری یوغ باید به اندازه کافی قوی باشد تا بتواند نیروها و گشتاور تولید شده توسط عملگر (actuator) را تحمل نماید.

مهره یوغ

مهره یوغ از درون رزوه شده است و در قسمت بالای یوغ که استم از آن عبور می‌کند قرار می‌گیرد. برای مثال در شیر کشویی، مهره یوغ چرخیده و استم به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند. در شیر کروی، مهره ثابت بوده و استم درون آن می‌چرخد.

عملگر یا اکچویتور (Valve Actuator)

شیرآلات دستی معمولاً مجهز به هندویل (handwheel) بوده که به استم شیر یا مهره یوغ متصل هستند که برای باز و بسته کردن شیر در جهت عقربه‌های ساعت یا مخالف آن می‌چرخند. شیر کشویی و شیر کروی به این روش باز و بسته می‌شوند.
شیرهای دستی یک چهارم مانند شیر توپی، پلاگ ولو یا شیر پروانه‌ای اهرمی برای باز و بسته کردن شیر دارند. در برخی کاربری‌ها استفاده از عملگر دستی مانند اهرم یا هندویل ممکن نیست. این کاربری‌ها عبارتند از:

• شیرآلات بزرگی که باید در فشار بالای هیدرواستاتیک کار کنند
• شیرآلاتی که باید از راه دور کنترل شوند
• زمانی که مدت زمان باز و بسته کردن شیر به صورت دستی مغایر با معیارهای طراحی سیستم است

شیرها معمولاً به عملگر مجهز هستند. عملگر یا اکچویتور در تعریف گسترده، قطعه‌ای است که تحت فرمان یک مرکز کنترل و به وسیله یک منبع نیرو حرکت خطی و دورانی ایجاد می‌کند. عملگرهای معمولی برای باز و بسته کردن کامل شیر مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عملگرهایی که برای کنترل یا تنظیم شیرآلات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند سیگنال موقعیت ارسال می‌شود تا در موقعیت‌های مختلف (نیمه باز/بسته) قرار بگیرند. انواع مختلفی از عملگرها وجود دارد که ما برخی از متداول‌ترین آن‌ها را در اینجا ذکر می‌کنیم.

• عملگر دنده‌ای
• عملگر با موتور الکتریکی
• عملگر پنوماتیک
• عملگر هیدرولیک
• عملگر برقی

دسته‌بندی شیرآلات صنعتی

در زیر برخی از متداول‌ترین شیرآلات صنعتی بر اساس حرکت مکانیکی دسته‌بندی شده‌اند:

• شیرآلات با حرکت خطی : شیرآلاتی که قطعه مورد نظر برای باز و بسته کردن (کنترل جریان، نیمه باز/بسته کردن) شیر در خط مستقیم حرکت می‌کند. مانند: شیر کشویی (gate valve)، شیر کروی (globe valve)، شیر دیافراگمی (diaphragm valve)، شیر پینچی (pinch valve)، شیر یکطرفه (check valve).

• شیرآلات با حرکت دورانی : شیرآلاتی که قطعه مورد نظر برای باز و بسته کردن (کنترل جریان، نیمه باز/بسته کردن) شیر به صورت زاویه‌دار یا دورانی حرکت می‌کند. مانند: شیر پروانه ای، شیر توپی، شیر پلاگ، شیر یکطرفه غیر هم مرکز و سوئینگ.

• شیرآلات با حرکت چرخشی یک چهارم : برخی از شیرآلات با حرکت دورانی تقریباً یک چهارم (یک ربع) چرخش دارند حرکت استم 0 الی 90 درجه خواهد بود.

جدول دسته‌بندی شیرآلات بر اساس نوع حرکت

نوع شیرآلات	حرکت خطی	حرکت دورانی	حرکت یک چهارم
شیر کشویی	بله	خیر	خیر
شیر کروی	بله	خیر	خیر
شیر پلاگ	خیر	بله	بله
شیر توپی	خیر	بله	بله
شیر پروانه ای	خیر	بله	بله
شیر یکطرفه سوئینگ	خیر	بله	خیر
شیر دیافراگمی	بله	خیر	خیر
شیر پینچی	بله	خیر	خیر
شیر اطمینان	بله	خیر	خیر
شیر ریلیف	بله	خیر	خیر

رتبه بندی کلاس شیرآلات

دسته‌بندی شیرآلات بر اساس فشار و دما با شماره کلاس مشخص می‌شود. ASME B16.34 که استاندارد مختص شیرآلات فلنجی و رزوه‌ای با انتهای جوشی است، متداول‌ترین استاندارد شیرآلات است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استاندارد سه کلاس را مشخص می‌کند: کلاس استاندارد، کلاس ویژه، کلاس محدود. استاندارد ASME B16.34 کلاس‌های 150، 300، 400، 600، 900، 1500، 2500 و 4500 را پوشش می‌دهد.

معرفی انواع شیرآلات صنعتی

شیر توپی (Ball valve)

شیر توپی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد در طیف وسیعی از کاربری‌های ایزوله مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیر توپی فولادی در محدوده سایز وسیع و با متریال‌های مختلف تولید می‌شود. مزایای شیر توپی (بال ولو) عبارتند از: عملکرد سریع، جریان مستقیم در هر دو جهت، افت فشار کم، گشتاور مناسب، فعال شدن آسان عملگر. معایب این شیر شامل این موارد می‌باشد: وجود محدودیت درجه حرارت برای متریال نشیمنگاه، ابعاد نسبتاً بزرگ.

شیر پروانه ای (Butterfly valve)

دلیل نام‌گذاری این شیر در واقع عملکرد بال مانند دیسک است که در زاویه قائم نسبت به جریان می‌باشد. شیر پروانه ای برای ایزوله کردن جریان طراحی شده است. شیر پروانه ای دارای ساختاری ساده بوده و چیدمان لوله‌ها را بسیار آسان می‌کند. این نوع شیر جریان را با استفاده از یک دیسک دایره‌ای یا پره‌ای کنترل می‌کند. محور دیسک به صورت قائم بر جریان قرار دارد. شیر پروانه ای برای باز و بسته کردن جریان (کنترل جریان) مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزایای این شیر عبارتند از: عملکرد سریع، ویژگی‌های تنظیمی خوب، سایز مناسب و سبک، ایزوله کردن فشار کم. این نوع شیرآلات ساده و قابل اطمینان بوده و در محدوده سایز 40mm الی 1000mm و بیشتر موجود می‌باشند. شیر پروانه ای را می‌توان با اهرم، هندویل و عملگر پنوماتیک یا الکتریک کنترل کرد. شفت می‌تواند دیسک را 90 درجه درون لوله بچرخاند. درجه دیسک داخل لوله به گونه‌ای است که می‌توان جریان را در حالات مختلف (کم الی زیاد) کنترل کرد.

شیر یکطرفه (Check valve)

این شیر که با عنوان شیر برگشتی هم شناخته می‌شود ، با نگاه داشتن دائمی جریان در یک جهت از بازگشت جریان در لوله جلوگیری می‌کند. شیر یکطرفه به صورت اتوماتیک عمل می‌کند. برخی از شیرهای یکطرفه پیستونی/دیسکی برای عملکرد سریع دارای فنر هستند (حداقل فشاری که باعث ایجاد تَرَک می‌شود باید مشخص گردد). جریان عمودی رو به پایین نیازمند شیر یکطرفه فنری می‌باشد.

انواع شیر یکطرفه

شیر یکطرفه سوئینگ : این نوع شیر با یک فلپ (flap) که به سمت نشیمنگاه حرکت می‌کند مانع جریان معکوس می‌شود. از این شیرآلات فقط برای جریان‌های رو به جلو که افقی و یا عمودی به سمت بالا هستند استفاده می‌شود.

شیر یکطرفه پیستونی : این نوع شیر جریان معکوس را با استفاده از پیستون فنری متوقف می‌کند.

شیر یکطرفه توپی : این نوع شیر دارای یک توپ می‌باشد که با کُند شدن جریان رو به جلو درون یک حفره می‌غلتد. این نوع شیر برای نیمه جامداتی نظیر تفاله (خمیر کاغذ) و فاضلاب استفاده می‌شود.

شیر یکطرفه با دیسک کج : این نوع شیرآلات شبیه به شیر یکطرفه سوئینگ می‌باشند اما در اکثر تاسیسات با برگشت جریان اسلمینگ (کوبیدن) به حداقل می‌رسد بنابراین نویز و لرزش کاهش می‌یابد.

شیر یکطرفه متوقف کننده (SDNR) : این شیرآلات مشابه شیر کروی (گلوب ولو) هستند با این تفاوت که هیچگونه اتصال مکانیکی بین استم و دیسک در آن وجود ندارد. در واقع این شیر ترکیبی از استاپ ولو و شیر یکطرفه پیستونی می‌باشد. با این حال این شیر برای کنترل جریان (نیمه باز/بسته کردن جریان) طراحی نشده است. از شیر یکطرفه SDNR در خروجی دیگ بخار استفاده می‌شود و این کاربری زمانیست که دو یا چند دیگ بخار به یک هدر مشترک متصل باشند. این شیرآلات باید با فشار زیر دیسک نصب شوند و زمانیکه استم رو به بالا حرکت کرد و فشار دیگ بخار از فشار هِدِر بیشتر شد، این تنها فشار دیگ بخار است که می‌تواند دیسک را به سمت بالا حرکت دهد. این شیر از بازگشت جریان از هدر به دیگ بخار (بویلر) جلوگیری می‌کند.

شیر کروی (Globe valve)

مسیر جریان در شیر کروی دچار تغییر می‌شود، بنابراین باعث افزایش مقاومت در برابر جریان و اُفت فشاری قابل توجه می‌شود. گلوب ولو به دلیل چیدمان نشیمنگاهی که دارد مناسب‌ترین شیر برای کنترل جریان به صورت نیمه باز/بسته است. گرچه زمانیکه افت فشار مکرراً از 20 درصد تجاوز می‌کند باید از بستن جریان پرهیز کرد. بستن دریچه شیر ایجاد نویز و لرزش مضاف کرده و در نتیجه امکان آسیب به شیر وجود دارد. در صورت نیاز به شیرآلات صنعتی متناسب با پروژه خود بهتر است تا با متخصصان پترو ایلیا تماس حاصل نمایید. این شیر به دلیل شکل کروی که دارد به این نام خوانده می‌شود. گلوب ولو در مقایسه با گیت ولو (شیر کشویی) به نحوی طراحی شده که سریع‌تر باز و بسته می‌شود. با تنظیم مجدد دیسک این شیر می‌توان ویژگی‌های جریان را نیز تغییر داد. از مزایای شیر کروی بستن راحت آن (بدون نشتی بالای 50NB) و تنظیم آن است. از معایب این شیر افت فشار شدید و یک طرفه بودن آن است.

شیر کشویی (Gate valve)

شیر کشویی با عنوان شیر دروازه ای یا گِیت وَلو هم شناخته می‌شود.

شیر دروازه ای گوه ای (Wedge Gate Valve)

شیر دروازه ای گوه ای یکی از محصولات متداول در لوله‌کشی‌های صنعتی است که برای متوقف و ایزوله کردن جریان از آن استفاده می‌شود. این شیر می‌تواند جریانی را که مغایر با جریان تنظیم شده است را قطع یا وصل کند. دلیل نام‌گذاری شیر دروازه ای در واقع دیسک دروازه مانند آن است که عملکرد آن با زاویه قائم نسبت به جریان می‌باشد. شیر کشویی یکی از متداول‌ترین شیرهاست که در طیف وسیعی از سایزها و با متریال‌های مختلف تولید می‌شود. در صورت نیاز به مشاوره و خرید شیر کشویی همین حالا با متخصصان پترو ایلیا تماس بگیرید. شیر دروازه ای گوه ای دارای نشیمنگاه فلزی است اما در صورتی که بخواهید شیر هیچ‌گونه چکه‌ای نداشته باشد، اینسرت نشیمنگاه آن به صورت ارتجاعی نیز تولید می‌شود. شیر دروازه ای گوه ای متناسب با طیف وسیعی از فشار و دما وجود دارد. مزایای شیر کشویی گوه ای از این قرار است: افت فشار کم، جریان مستقیم در هر دو جهت. از معایب این شیر، عملکرد کُند و بزرگ بودن آن است. شیر کشویی گوه ای با قطر داخلی بیش از 150NB نشت قطره‌ای وجود خواهد داشت. نیمه باز کردن این شیر باعث آسیب به نشیمنگاه و دیسک می‌شود.

شیر دروازه ای چاقویی (Knife Gate Valve)

این شیرآلات برای بسیاری از کاربری‌هایی که دارای لوله‌کشی‌های سایز بزرگ هستند (50mm به بالا) مناسب می‌باشد. این شیر بر خلاف شیرهای کشویی مرسوم در فشارهای پایین می‌توانند به صورت نیمه باز قرار بگیرند که این به خط واسط و درجه باز شدن شیر بستگی دارد. میزان نشتی قطره‌ای شیر دروازه ای چاقویی به دلیل نشیمنگاه فلزی که دارد به صفر نمی‌رسد. برخی از این نوع شیرها دارای نشیمنگاه ارتجاعی هستند که در این صورت هیچگونه نشتی قطره‌ای وجود نخواهد داشت. این شیرآلات با پورت v و پورت o تولید می‌شوند و برای کنترل پساب‌ها، دوغاب‌ها، مواد زائد، نیمه جامدات، تفاله و خمیر کاغذ، پودرهای فله‌ای و غیره مناسب می‌باشند. شیر دروازه ای چاقویی اکثراً برای جریان‌های تک جهتی طراحی شده است.

شیر دروازه ای اسلاید موازی (Parallel Slide Gate Valve)

این شیر بیشتر در سیستم‌های بخار استفاده می‌شود. یکی از مزایای این شیر گشتاور کمتر آن نسبت به شیر دروازه ای گوه ای است. شیر دروازه ای اسلاید موازی دارای دو دریچه موازی است. هیچ فشار مکانیکی بین دیسک‌ها وجود ندارد، همچنین شیر هنگام باز و بسته شدن در معرض فشارهای خطرناک قرار ندارد. طراحی این شیرآلات به گونه‌ای است که بدون نیاز به کمک عملکرد گوه‌ای، سیال سفت می‌شود. این شیرآلات برای بخار اشباع شده و فوق گرم استفاده می‌شوند.

شیر دروازه ای اِسلَب (Pipeline Slab Gate Valve)

این نوع شیر با دو استایل slab و expanding موجود می‌باشد که هر دو استایل در تمامی موقعیت‌های عملیاتی از ناحیه نشیمنگاه حفاظت می‌کنند. این شیرآلات دارای پیکربندی کاندوئیت و حفره‌ای داخل اسلب می‌باشند. شیر دروازه ای با استایل اسلب، نشیمنگاهی داراد که دارای فنر می‌باشد. اسلب انبساطی (expanding) دارای دو کشویی v شکل است که در مقابل هم قرار دارند و فشار را در برابر نشیمنگاه حفظ می‌کنند. از این شیرآلات برای خطوط لوله‌کشی API6D و شیرآلات سرچاهی API6A استفاده می‌شود. همه این شیرآلات فلزی بوده و پیکربندی نشیمنگاه آن‌ها نرم می‌باشد.

شیر پلاگ (Plug valve)

پلاگ ولو یا شیر سماوری دارای پلاگ‌های استوانه‌ای یا مخروطی هستند، که برای کنترل جریان داخل شیر می‌تواند درون بدنه شیر بچرخد. پلاگ‌های داخل پلاگ ولو دارای یک یا چند گذرگاه خالی هستند که از کناره‌های پلاگ عبور می‌کند، بنابراین زمانی که شیر باز است سیال می‌تواند از داخل پلاگ عبور کند. پلاگ ولوها ساختاری ساده داشته و مقرون به صرفه هستند.

نوع شیر	شیر دروازه ای	شیر کروی	شیر توپی	شیر پروانه ای
عملگر دیسک	عمودی	عمودی	چرخشی	چرخشی
نوع عملکرد دستی	دسته گرد چرخ دنده‌ای	دسته گرد چرخ دنده‌ای	دسته اهرمی دسته گرد چرخ دنده‌ای	دسته اهرمی چرخ دنده‌ای
نوع عملکرد اتوماتیک	پنوماتیک هیدرولیک عملگر الکتریک	پنوماتیک هیدرولیک عملگر الکتریک	پنوماتیک هیدرولیک عملگر الکتریک	پنوماتیک هیدرولیک عملگر الکتریک
کاربرد	روشن / خاموش	کنترل روشن / خاموش	روشن / خاموش اتوماتیک قابل کنترل	روشن / خاموش اتوماتیک قابل کنترل
محدوده دمای کاربری	وسیع	وسیع	محدود	بسیار محدود
محدوده فشار کاربری	وسیع	وسیع	وسیع	بسیار محدود
ابعاد	بزرگ	بسیار بزرگ	بزرگ	کوچک
وزن	سنگین	سنگین	سنگین	سبک

متداول‌ترین فلزات مورد استفاده در تولید شیرآلات عبارتند از: آلومینیوم، مس، برنز، برنز سیلیکونی، برنز آلومینیومی، برنج، آهن خاکستری، آهن انعطاف‌پذیر، کربن استیل، نیکل 3%، آهن انعطاف‌پذیر با روکش نیکل، استنلس استیل سری 400، استنلس استیل 316، استنلس استیل 17-4 PH، آلیاژ 20Cb-3، مونل، استلیت، Hastelloy C.