- 1
- 2
انواع فلنج بر اساس نوع اتصال
فلنج اسلیپون
فلنج اسلیپون توسط جوشکاری گوشه (در داخل و خارج) به خط لوله متصل میشود. قدرت این فلنج در تحمل فشار داخلی دو سوم و طول عمر آنها یک سوم فلنج گلودار میباشد. به طور معمول، فلنج اسلیپون به صورت فورج شده ساخته شده و دارای هاب هستند. البته گاهی اوقات از صفحه ساخته شده و فاقد هاب میباشد. از معایب فلنج اسلیپون این است که نمیتوان در ترکیب با اتصالات زانویی یا سه راهی از آن استفاده کرد، زیرا این اتصالات فاقد انتهای صاف بوده و نمیتوانند داخل فلنج اسلیپون قرار بگیرند.
فلنج ساکت ولد
فلنج ساکت ولد فقط با یک جوشکاری گوشه در قسمت بیرونی به خط لوله متصل میشود. استفاده از این فلنج برای کاربریهای سخت توصیه نمیشود. فلنج ساکت ولد فقط برای خطوط با قطر کم استفاده میشود.
مقاومت استاتیک این فلنج معادل فلنج اسلیپون است اما مقاومت فرسودگی آنها 50% بیشتر از فلنج اسلیپون با دو جوش میباشد. حتماً باید ضخامت لولهای که قرار است فلنج به آن متصل شود مشخص باشد، تا از ابعاد دهانه فلنج اطمینان حاصل شود. در فلنج ساکت ولد، پیش از جوشکاری باید فضایی بین فلنج یا اتصالات و لوله ایجاد شود.
بر اساس استاندارد ASME B31.1 در ایجاد اتصال پیش از جوشکاری لوله باید در عمیقترین قسمت داخل ساکت قرار بگیرد، سپس تقریباً به اندازه 1.6 میلیمتر از تماس بین انتهای لوله و شانه ساکت دور میشود.
هدف از جوش ساکت ولد کاهش تنش باقیمانده در قسمت ریشه جوش است، که ممکن است این تنش در طی سفت شدن جوش رخ دهد. از معایب فلنج ساکت ولد شکافی است که باید ایجاد شود. در سیستمهای لوله استنلس استیل شکافی که بین لوله و فلنج قرار دارد میتواند باعث بروز خوردگی و زنگ زدگی شود. در برخی فرآیندها استفاده از این فلنج مجاز نیست.
فلنج رزوه ای
فلنج پیچی یا رزوه ای در خطوط لولهای استفاده میشود که امکان جوشکاری وجود ندارد. فلنج رزوه ای برای سیستم لولهکشی که ضخامت دیواره کمی دارد مناسب نیست، چون ایجاد رزوه بر روی دیواره لوله امکانپذیر نیست. بنابراین باید برای استفاده از این فلنج ضخامت دیواره لوله باید بیشتر باشد.
بر اساس استاندارد ASME B31.3 در کاربریهایی که لولهها رزوه شده هستند و برای خدمات بخار بالای 250psi و یا خدمات آبی بالای 100psi با دمای بالای 220 درجه فارنهایت استفاده میشوند، لوله باید بدون درز بوده و ضخامت آن حداقل معادل رده 80، ASME B36.10 باشد.
استفاده از فلنجهای رزوه ای و ساکت ولد در کاربریهای بالای 250 درجه سانتیگراد و زیر 45- درجه سانتیگراد توصیه نمیشود.
فلنج لپ جوینت
زمانیکه سیستم لولهکشی از متریالهای گران قیمت ساخته شده باشد، فلنج لپ جوینت همراه با ته کوب مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال در سیستمهای لولهکشی استنلس استیل میتوان از فلنج کربن استیل استفاده کرد، زیرا فلنج با محصول درون لوله تماس پیدا نمیکند. ته کوب با جوش بات ولد به سیستم لولهکشی متصل میشود.
این نوع فلنج تقریباً شبیه فلنج اسلیپون است، با این تفاوت که در قسمت پیشانی فلنج و دهانه آن، شعاعی وجود دارد که متناسب با قسمت فلنجی ته کوب میباشد. توانایی نگه داشتن فشار در فلنج لپ جوینت کم است، اما از فلنج اسلیپون بیشتر میباشد. همچنین طول عمر این فلنج فقط یک دهم فلنج گلودار است. بنابراین این اتصال فلنجی در فشارهای کم و کاربریهای با درجه اهمیت پایینتر مورد استفاده قرار میگیرد.
فلنج گلودار
تشخیص فلنج گلودار ساده است زیرا دارای یک هاب بلند مخروطی است که به تدریج به سمت ضخامت دیواره لوله یا اتصال دیگر میرود. این هاب مخروطی تقویت کننده مهمی به شماره آمده و باعث شده که بتوان از فلنج گلودار در چندین کاربری مانند فشارهای بالا، دمای زیر صفر و یا دماهای بسیار بالا استفاده کرد. تغییر آرام و هموار از ضخامت فلنج به ضخامت دیواره لوله یا اتصال دیگر که توسط هاب مخروطی انجام میپذیرد در شرایط خم شدن مکرر ناشی از توسعه خط لوله بسیار مفید است. فلنج گلودار در قطر داخلی لوله یا اتصال فیت میشود، بنابراین هیچ محدودیتی برای جریان پیدا کردن محصول داخل لوله وجود نخواهد داشت.
این ویژگی از تلاطم جریان در قسمت اتصال جلوگیری کرده و فرسایش را کاهش میدهد. همچنین این فلنج از توزیع تنش خوبی در قسمت مخروطی خود برخوردار است. فلنج گلودار با جوش بات ولد به لولهها متصل میشود. این فلنج عمدتاً در کاربریهای حساس که تمامی اتصالات جوشی نیاز به بازرسی جوش (رادیوگرافی) دارند، استفاده میشود. هنگام خرید فلنج گلودار، باید از ضخامت انتهای جوشکاری و مشخصات فلنج کاملاً اطلاع داشته باشید.
فلنج کور
فلنج کور فاقد دهانه میباشد و برای بستن (کور کردن) انتهای خط لوله، شیرآلات و دهانههای مخازن تحت فشار استفاده میشود.فلنج کور از نظر فشار داخلی و لودینگ پیچ و مهره، مخصوصاً در سایزهای بزرگ، میتوانند بیشترین فشار ممکن را تحمل کنند. گرچه اکثر این تنشها و فشارها از نوع خمشی نزدیک به مرکز هستند و از آنجایی که قطر داخلی استانداردی برای این فلنج وجود ندارد، میتوان در دماها و فشارهای بالا نیز از آن استفاده کرد.
فلنج تبدیلی
فلنج تبدیلی برای اتصال دو لوله با سایزهای متفاوت مورد استفاده قرار میگیرد و باعث میشود که دیگر نیازی به استفاده از تبدیل نباشد. این فلنج به صورت فلنج کور، اسلیپون، رزوهای و گلودار تولید میشود. فلنج تبدیلی در تمامی کلاسهای فشار موجود بوده و گزینه خوبی برای اتصال دو لوله با سایزهای متفاوت است. در جاهایی که امکان به وجود آمدن یک جریان ناگهانی وجود دارد (مانند پمپها) که باعث ایجاد تلاطم میشود نباید از از فلنج تبدیل استفاده کرد.
فلنج گلودار بلند
این فلنج دارای گلویی بلند و لوله مانند است و به دو صورت قالبریزی شده و جوشی تولید میشود. فلنج گلودار بلند با استفاده از جوش بات ولد، جوش قوس الکتریکی یا جوش گازی به لوله و اتصالات دیگر متصل میشود. در این فلنج گلویی مانند یک هاب عمل میکند. ضخامت فلنجهای جوشی و قالبریزی شده در سایزهای مشخص با هم متفاوت است.
انواع فلنج بر اساس نوع پیشانی
فلنج پیشانی برجسته (Raised Face – RF)
فلنج پیشانی برجسته یا RF متداولترین نوع فلنج است که در کارخانههای فرآوری مورد استفاده قرار میگیرد و به راحتی قابل تشخیص است. دلیل نامگذاری این فلنج آنست که سطوح گسکتها (واشرها) بالاتر از پیشانی دایرهای پیچ و مهرهها قرار میگیرد. این نوع پیشانی به شما اجازه میدهد تا ترکیب مختلفی از گسکتها که شامل صفحههای حلقهای تخت و کامپوزیتهای فلزی (مانند اسپیرال وند و دابل جکت) میباشند را استفاده کنید.
هدف فلنج RF متمرکز کردن فشار بیشتر بر روی قسمت کوچکتری از گسکت و در نتیجه افزایش قابلیت مهار فشار اتصال میباشد. برای فلنجهای کلاس 150 و 300، پیشانی برجسته 1.6 میلیمتر است و در ضخامت مشخص شده قرار دارد. ضخامت فلنج برای کلاسهای بالاتر شامل ضخامت پیشانی برجسته نمیشود. ضخامت پیشانی برجسته برای کلاسهای بالاتر 6.4 میلیمتر است. پرداخت پیشانی فلنج برای فلنج RF با استاندارد ASME B16.5 معمولاً بین 125 to 150 µin Ra (3 to 6 µm Ra) میباشد.
فلنج پیشانی تخت (Flat Face – FF)
فلنج پیشانی تخت در همان صفحهای که پیشانی دایرهای پیچ و مهره قرار دارد دارای یک گسکت است. معمولاً در کاربریهایی از فلنج پیشانی تخت استفاده میشود که اتصال فلنجی بکار رفته در خط ریختهگری شده باشد. هیچگاه یک فلنج پیشانی تخت به فلنج پیشانی برجسته پیچ و مهره نمیشود.
بر اساس استاندارد ASME B31.1 زمانیکه فلنج چدنی تخت به فلنج کربن استیل متصل میشود، باید قسمت پیشانی برجسته موجود بر روی فلنج کربن استیل حذف گردد و نیاز به یک گسکت فول فِیس خواهد بود. این باعث میشود که فلنج نازک و شکننده چُدنی در شکاف ناشی از فلنج پیشانی برجسته کربن استیل گیر نکند.
فلنج پیشانی رینگی (Ring Type Joint – RTJ)
معمولاً از فلنج پیشانی رینگی در فشارهای بالا (کلاس 600 و بالاتر) و دماهای بالا ( بالای 427 درجه سانتیگراد)، استفاده میشود. زمانیکه پیچ و مهرههای محکم شده گسکت را بین فلنجها فشرده میکند، گسکت تغییر شکل داده و سیلینگ فلز به فلز اتفاق میافتد. ممکن است فلنج پیشانی رینگی (RTJ) دارای پیشانی برجسته بوده و دارای یک رینگ تراش خورده باشد.
این پیشانی برجسته به عنوان بخشی از سیلینگ عمل نمیکند. برای فلنج RTJ که سیلینگ آن توسط رینگهای گسکت انجام میشود، ممکن است در صورت وجود پیشانی برجسته، دو پیشانی به هم برخورد کنند. در این صورت گسکت فشرده شده نمیتواند بار اضافی بیش از تنش پیچ و مهره را تحمل کند، در نتیجه دیگر لرزش و حرکت نمیتواند گسکت را شکسته و تنش اتصال را کاهش دهد.
گسکتهای رینگی، حلقههای آببندی فلزی هستند که برای استفاده در دما و فشار بالا مناسب میباشند. گسکتهای رینگی به نحوی طراحی شدهاند که با تماس اولیه خط یا حرکت گُوِه بین فلنج و گسکت، سیلینگ را انجام میدهند. با اعمال فشار بر روی رابط سیلینگ از طریق نیروی پیچ و مهرهها، هرچه فلز گسکت نرمتر باشد داخل متریال فلنج که سختتر است جریان یافته و سیلینگی بسیار محکم و کارآمد را ایجاد میکند.
بیشترین نوع رینگی که استفاده میشود رینگ نوع R است که بر اساس استاندارد ASME B16.20 تولید شده و همراه با فلنجهای کلاس 150 الی 2500 با استاندارد ASME B16.5 استفاده میشود. این نوع رینگ به صورت بیضی و هشت ضلعی تولید میشود. سطح مقطع هشت ضلعی دارای بازده سیلینگ بیشتری نسبت به سطح مقطع بیضی است.
سطوح سیلینگ موجود بر روی شیارهای اتصال رینگ باید تا 63 میکرو اینچ به نرمی پرداخت شده و حتی فاقد برجستگیهای جزئی باشد. با اعمال نیروهای فشردهسازی در تماس اولیه خط یا حرکت گُوِه، سیلینگ (آببندی) انجام میشود. سختی رینگ باید همیشه کمتر از سختی فلنج باشد.
فلنج با پیشانی زبانه و شیار (Tongue and Groove – T/G)
در این فلنج، یک طرف آن دارای حلقهای برجسته (زبانه) بوده و طرف دیگر آن دارای تو رفتگی (شیار) است. زبانه و شیار این فلنج باید با هم مطابقت داشته باشد. پیشانی زبانه و شیار در دو نوع بزرگ و کوچک تولید میشود. این پیشانی با پیشانی M/F (Male and Female) متفاوت است، زیرا قطر داخلی زبانه و شیار از پایه فلنج تجاز نمیکند، بنابراین گسکت را بر روی قطر داخلی و خارجی خود نگاه میدارد. این فلنج اغلب بر روی کاور پمپها و بونت شیرآلات دیده میشود. از مزایای اتصالات زبانه و شیار این است که خود تراز بوده و به عنوان مخزنی برای چسب عمل میکند.
فلنج با پیشانی نرینگی و مادگی (M/F)
در این نوع فلنج نیز دو طرف فلنج باید با هم مطابقت داشته باشند. یک طرف فلنج دارای برجستگی است که نرینگی نامیده میشود و طرف دیگر آن دارای تو رفتگی است که به آن مادگی میگویند. قسمت مادگی این فلنج 16/3 اینچ است و قسمت نرینگی آن به اندازه 4/1 اینچ برآمدگی دارد که هر دو پرداختی نرم دارند. قطر خارجی مادگی این فلنج، موقعیت گسکت را مشخص کرده و آن را نگاه میدارد. فلنج با پیشانی M/F معمولاً در بدنه مبدلهای حرارتی استفاده شده و هدف آن کانالیزه کردن و پوشاندن فلنجها است.
پیشانی فلنجهای RTJ، T&Gو F&M نباید هرگز با یکدیگر پیچ شوند زیرا سطحهای آنها با هم تطابق نداشته و گسکتی هم وجود ندارد که نوع دو طرف آن با هم متفاوت باشد.
انواع فلنج بر اساس رتبهبندی فشار و دما
فلنجها بر اساس استاندارد ASME B 16.5 اینگونه دستهبندی میشوند:
• کلاس 150
• کلاس 300
• کلاس 400
• کلاس 600
• کلاس 900
• کلاس 1500
• کلاس 2500
نمودارهای رتبهبندی فشار و دما در استاندارد ASME B 16.5، فشار و دمایی که فلنج میتواند در آن قرار بگیرد را مشخص میکنند. فلنجها میتوانند در دماهای مختلف، فشارهای مختلفی را تحمل نمایند. با افزایش دما، میزان تحمل فشار فلنج رتبهبندی فشار آن کاهش مییابد.
کلاس فشار 150 و 300 رتبهبندیهای اصلی هستند؛ فلنجها در دماهای پایینتر میتوانند فشارهای بالاتر را تحمل نمایند. استاندارد ASME B 16.5 فشارهای مجاز را برای استفاده از متریالهای مختلف در دماهای مختلف مشخص میکند. استاندارد ASME B16.5 استفاده از فلنج کلاس 150 را برای استفاده در دمای بالاتر از 200 درجه سانتیگراد توصیه نمیکند.
برای نشان دادن یک کلاس فشار از نامهای مختلفی استفاده میشود، برای مثال: 150 Lb، 150 Lbs، #150 یا کلاس 150 همگی یک معنا را میدهند.
انواع فلنج بر اساس متریال ساخت
فلنجها به طور متداول فورج شده هستند، مگر در موارد معدودی که از صفحه فلزی ساخته میشوند. صفحاتی که برای ساخت فلنج مورد استفاده قرار میگیرند باید از قابلیت جوش خوبی برخوردار باشند. استاندارد ASME B16.5 اجازه میدهد که فقط فلنج تبدیلی و فلنج کور از صفحه فلزی ساخته شوند.
متریالهایی که معمولاً برای ساخت فلنج استفاده میشوند عبارتند از:
• ASTM A105 – کربن استیل فورج شده
• ASTM A181 – کربن استیل فورج شده برای اهداف عمومی
• ASTM A182 – الوی استیل فورج شده و استنلس استیل
• ASTM A350 – الوی استیل فورج شده برای کاربریهای با دمای پایین
میتوانید جهت مشاوره در خصوص خرید فلنج و قیمت فلنج برای پروژههای خود با متخصصان پترو ایلیا تماس بگیرید.