انواع شیر توپی یا بال ولو (Ball Valve) ، یک شیر ربع چرخشی است که از یک دیسک توپی شکل برای قطع و وصل جریان استفاده می‌کند. این شیر از بسیاری جهات شبیه شیر سماوری (پلاگ ولو) می‌باشد. زمانیکه پورت (ورودی) توپی در خط قرار دارد، جریان برقرار می‌شود و هنگامیکه شیر را ۹۰ درجه بچرخانید، قسمت پُر توپی جریان را قطع می‌کند. اکثر شیرهای توپی دارای عملکرد سریع بوده و با چرخاندن ۹۰ درجه دسته شیر می‌توان آن را باز و بسته کرد. اما در مورد انواع شیر توپی سایز بزرگ که برای باز و بسته شدن نیاز به نیروی زیادی دارند، باید از اکچویتور (عملگر) دنده‌ای استفاده کرد. به این ترتیب با استفاده از یک هندویل کوچک می‌توان شیرآلات صنعتی بزرگ را باز و بسته کرد.
پترو ایلیا سعی کرده تا در این مقاله انواع مختلف شیرهای توپی را معرفی نماید.
• شیر توپی شناور
• شیر توپی ترونیون
• شیر توپی سه راهی
• شیر توپی با ورودی بالایی
• شیر توپی با ورودی جانبی (بدنه دو تکه)
• شیر توپی با بدنه سه تکه
شیر توپی شناور
در این نوع شیر، توپی با فشرده شدن دو نشیمنگاه الاستومری در خلاف جهت خود در جای خود باقی می‌ماند. توپی آزاد است که داخل بدنه شیر شناور شود. اِستم به یک اسلات (شکاف) در بالای توپی متصل است که به توپی اجازه می‌دهد که چرخش ربع گرد (۹۰ درجه) داشته باشد. شفت اجازه می‌دهد تا توپی کمی حرکت جانبی داشته که این حرکت در اثر فشار بالادست ایجاد می‌شود.
به دنبال کامل‌ترین خدمات هستید؟
ما با به‌روزترین تجهیزات و محصولات در کنار شما هستیم. برای دریافت مشاوره در انتخاب و خرید تجهیزات می‌توانید، همین حالا با ما تماس بگیرید.این حرکت جانبی کم، در واقع باری بر روی توپ ایجاد می‌کند که آن را بر خلاف نشیمنگاه پایین دست می‌فشارد و همین باعث آب‌بندی بهتر شیر و عدم نشتی آن می‌شود. این شیر به صورت دو جهته قابلیت بسته شدن دارد. زمانیکه فشار بالادست زیاد باشد عملکرد شیر توپی شناور سخت می‌گردد.
شیر توپی ترونیون
این شیر راه حلی برای مشکل گشتاور بیش از حدی است که شیر توپی در کاربری‌های فشار بالا به آن نیاز دارد. یک شفت کوتاه که مانند اکستنشن می‌باشد به عنوان مجموعه ترونیون در بدنه شناخته می‌شود. در این نوع شیر اِستم و توپی به عنوان یک قطعه واحد کار می‌کنند. شیر توسط دو نشیمنگاه شناور و فنری که در تماس مداوم با توپ هستند پشتیبانی می‌شود. این شیر نیاز به گشتاور عملیاتی کمتری دارد. بنابراین سایز اکچویتور و هزینه کلی شیر کاهش می‌یابد. با افزایش کلاس فشار و سایز شیر، این اختلاف هزینه عاملی است که بسیار مهم شده و به چشم می‌آید.
شیر توپی سه راهی
شما بسته به نیاز خود می‌توانید پورت این شیر را تنظیم کنید.
۱- یک ورودی و دو خروجی
۲- یک ورودی و یک خروجی با امکان هدایت جریان
۳- عبور مستقیم مایع بدون ورودی
شیر توپی سه راهی با سه الگو موجود می‌باشد. الگوی با پورت ونتوری، الگوی فول پورت، الگوی با پورت تبدیلی. قطر داخلی شیر توپی فول پورت برابر با قطر داخلی لوله می‌باشد. در الگوی ونتوری و تبدیلی، معمولاً پورت به اندازه یک سایز از خط لوله کوچکتر می‌باشد.
دیسک توپی می‌تواند در بدنه شیر به حالت شناور و یا ثابت باشد. اگر دیسک شناور باشد، شیر توپی شناور را داریم و اگر دیسک ثابت باشد به آن شیر توپی ترونیون می‌گویند.
انواع شیرآلات توپی بر اساس ساخت بدنه
این شیر با انواع طراحی بدنه تولید می‌شود و بر همین اساس می‌توان آن را دسته‌بندی کرد:
• شیر توپی با ورودی بالایی
• شیر توپی با ورودی جانبی (بدنه دو تکه)
• شیر توپی با بدنه سه تکه
در کاربری‌های با دما و فشار بسیار بالا از بدنه تمام جوش نیز استفاده می‌شود.
شیر توپی با ورودی بالایی
با برداشتن کاور بونت شیر توپی با ورودی بالایی می‌توان به اجزای داخلی آن دسترسی داشته و بدون جدا کردن آن از خط لوله، تعمیر و نگهداری آن را انجام داد.
شیر توپی با بدنه دو تکه و سه تکه
طراحی بدنه این شیر به صورت دو تکه و سه تکه است. توپی، رینگ‌های نشیمنگاه و دیگر قطعات داخلی در قسمت بزرگتر بدنه قرار داشته، توسط قسمت کوچکتر بدنه در کنار یکدیگر قرار گرفته و پیچ و مهره می‌شوند.
اجزا شیرآلات توپی
اجزای اصلی انواع شیر توپی عبارتند از بدنه، توپی، اِستم و نشیمنگاه. این شیر می‌تواند دارای نشیمنگاه فلزی یا نشیمنگاه نرم باشد. شیر بسته به تعداد پورت‌ها و نشیمنگاه‌ها می‌تواند تک جهته، دو جهته و یا چند جهته باشد.
کاربرد
• این شیر می‌تواند در انواع کاربری‌های مایع برای قطع و وصل جریان مورد استفاده قرار بگیرد.
• می‌توان از این شیر در کاربری‌های گاز، بخار و هیدروکربن استفاده کرد.
• شیرهای توپی با نشیمنگاه فلزی می‌توانند در کاربری‌های با فشار و دمای بالا استفاده شوند.
• این شیر در ترکیب با ابزار دقیق نیز استفاده می‌شود.
مزایا
• باز و بسته شدن آن سریع است و در کاربری‌های با فشار و دمای بالا سیلینگ خوبی دارد.
• از شیر کشویی (با سایز و رتبه‌بندی یکسان) کوچکتر و سبک‌تر است.
• طراحی‌های مختلف شیر توپی باعث شده تا انتخاب‌های زیادی داشته و بتوانید شیری را مطابق با نیازهای خود انتخاب کنید.
• عملکردی آسان داشته و تعمیر و نگهداری آن مقرون به صرفه است.
معایب
• نمی‌توان در کاربری‌هایی که نیاز به تنظیم جریان دارند از آن استفاده کرد.
• در کاربری‌های نیمه مایع، ذرات معلق در حفره‌های بدنه گیر کرده و باعث نشتی، سایش و خرابی شیر می‌شود.
• ممکن است باز و بسته شدن سریع شیر باعث افزایش فشار شده و به تجهیزات پایین دست آسیب وارد کند.
اسفند ۲۲, ۱۳۹۹
بسیار عالی …